Kontrakty terminowe

Oceń ten artykuł
(1 głos)

Początkowo kontrakty terminowe wiązały się przede wszystkim z rynkiem żywności. Już w średniowieczu istniała potrzeba zabezpieczenia się przed ryzykiem zmian cen poszczególnych towarów. Dowody sugerujące istnienie transakcji, które obecnie można uznać za terminowe pochodzą z Japonii z XVII wieku.

Jednym z pierwszych prężnie rozwijających się rynków kontraktów terminowych była giełda w Chicago, która powstała na początku XIX wieku – Chicago Board of Trade. Instytucja ta rozpoczęła działalność w roku 1848. Handlowano na niej głównie instrumentami pochodnymi na zboże, co było spowodowane bliskością ówczesnego centrum handlu produktami rolniczymi. Wprowadzenie tego typu transakcji wpłynęło na ustabilizowanie cen artykułów. Dzięki transakcjom terminowym zarówno farmerzy, jak i kupcy mogli zminimalizować ryzyko prowadzonej działalności. Na tamtejszych giełdach powstał także system handlu, który w następnych dekadach stał się wzorem dla innych nowo powstałych giełd. CBOT działa do dziś i jest miejscem handlu setek kontraktów terminowych i opcji.

Kolejnym ważnym ośrodkiem rozwoju instrumentów pochodnych była giełda Chicago Butter and Egg Board utworzona przez dealerów handlujących masłem i jajami, która w roku 1919 została przemianowana na Chicago Mercantile Exchange (CME) i stała się miejscem przeznaczonym do zawierania transakcji terminowych. Z czasem giełda dodała instrumenty opiewające na inne towary (bydło rzeźne, półtusze wieprzowe, bydło mleczne itp.).

W ślady wyżej wymienionych instytucji poszły inne giełdy, które także zaczęły wprowadzać do obrotu instrumenty pochodne. Wśród nich znalazły się:

  • Chicago Rice and Cotton Exchange (CRCE);
  • New York Futures Exchange (NYFE);
  • London International Financial Futures Exchange (LIFFE);
  • Toronto Futures Exchange (TFE)

Mimo istnienia rynków kontraktów terminowych już ponad 100 lat temu, to prawdziwy rozkwit tych instrumentów przypada na początek lat siedemdziesiątych dwudziestego wieku. W 1972 roku na giełdzie na wyżej wspomnianej Chicago Mercantile Exchange po raz pierwszy zaczęto notować kontrakty terminowe na waluty zagraniczne. W 1976 roku wprowadzono dodatkowo kontrakty na długoterminowe obligacje i bony skarbowe, a po paru latach dodano inne tego typu instrumenty, czyli depozyty eurodolarowe i obligacje średnioterminowe. Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych zostały wprowadzone kontrakty futures, których instrumentem bazowym były indeksy rynku finansowego (w 1982 roku rozpoczęto notowania kontraktów na S&P500).

Istnienie rynku kontraktów terminowych w Polsce do 1989 roku było niemożliwe z powodu odmiennego systemu gospodarczego, niż w Stanach Zjednoczonych i Europie zachodniej. Po transformacji gospodarczej w Polsce zaistniały warunki do utworzenia systemu finansowego na wzór funkcjonujących już rynków kapitałowych w krajach bardziej rozwiniętych. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na konieczność utworzenia sprawnie funkcjonującego systemu finansowego była nadchodząca prywatyzacja. 12 kwietnia 1991 r., Minister Przekształceń Własnościowych i Minister Finansów reprezentujący Skarb Państwa podpisali akt założycielski Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Już cztery dni później odbyła się pierwsza sesja giełdowa podczas której notowano akcje pięciu spółek. Od tamtej pory rynek akcji rozwijał się w bardzo szybkim tempie. Z czasem zaistniała potrzeba wprowadzenia bardziej skomplikowanych instrumentów finansowych.

W Polsce pierwsze kontrakty terminowe zostały wprowadzane właśnie na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Od 16 stycznia 1998 rozpoczęto notować kontrakty futures, których instrumentem podstawowym był indeks WIG20. Datę tę można uznać za powstanie polskiego rynku instrumentów pochodnych. W roku 1999 do obrotu zostały wprowadzone kontrakty terminowe na USD i EURO. W roku 2005 wprowadzono do obrotu kontrakty na obligację. Z początku głównym problemem tych instrumentów był brak płynności, który zwiększał ryzyko handlu. W przypadku kontraktu na WIG20 obserwujemy jednak stałe zwiększanie się zarówno wolumenu jak i liczby otwartych pozycji, co dobrze obrazuje rysunek 1.1.

Rysunek 1.1 Wolumen i liczba otwartych pozycji na rynku kontraktu terminowego na WIG20

rys1

Czynniki wpływające na zwiększenie popularności rynku instrumentów pochodnych w Polsce możemy podzielić na dwie grupy:

Makroekonomiczne:

  • Wzrost zmienności zarówno na rynku kapitałowym, jak i na rynku walutowym.
  • Liberalizacja przepisów dotyczących obrotów kapitałowych

Mikroekonomiczne

  • Większe zapotrzebowanie na instrumenty pochodne ze strony przedsiębiorstw
  • Zwiększenie popytu na instrumenty pochodne od strony inwestorów indywidualnych, co jest spowodowane działaniami edukacyjnymi
  • Rozwój rynku kasowego
  • Coraz większa konkurencja na rynku biur maklerskich i brokerów oferujących dostęp do rynku instrumentów pochodnych
  • Ujednolicenie przepisów prawnych oraz zasad rachunkowości z międzynarodowymi standardami.
Czytany 52539 razy

Skomentuj

Upewnij się, że zostały wprowadzone wszystkie wymagane informacje oznaczone gwiazdką (*). Kod HTML jest niedozwolony.