Rodzaje akcji:
Biorąc pod uwagę sposób wskazywania właściciela akcji możemy wyróżnić:
- akcje imienne
- akcje na okaziciela.
Biorąc pod uwagę uprawnienia, które mogą wynikać z posiadania akcji, wyróżniamy:
- akcje zwykłe
- akcje uprzywilejowane.
W przypadku pierwszego podziału należy zwrócić uwagę na fakt, że dla przeniesienia własności (np. kupna-sprzedaży) akcji imiennej nie wystarczy wręczenie akcji. Dla skuteczności przeniesienia akcji imiennej konieczne jest pisemne oświadczenie. W przypadku akcje notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, z uwagi na zdematerializowany system obrotu zamiast "wręczenia" stosuje się odpowiednie zapisy księgowe. W obrocie giełdowym akcja nie ma postaci materialnego dokumentu, a prawo dysponowania akcją zapisane jest na rachunku inwestora w biurze maklerskim. W trakcie sesji giełdowych kupujący, ani sprzedający nie wie, komu sprzedał lub od kogo kupił akcje.
Statut spółki może przewidywać, że wszystkie lub część akcji są uprzywilejowane. Akcje uprzywilejowane w Polsce nie są przedmiotem obrotu na Giełdzie Papierów Wartościowych i mają charakter imienny. Akcje mogą być uprzywilejowane na trzy sposoby.
- Akcje uprzywilejowane co do głosu - pierwszy (najbardziej popularny) rodzaj akcji uprzywilejowanych. Statut spółki nie może jednak przyznać większego uprzywilejowania niż 2 głosy na jedną akcję.
- Akcje uprzywilejowane co do dywidendy przewidują między innymi możliwość wypłaty dywidendy za ubiegłe lata. Dywidenda uprzywilejowana nie może być dowolnie duża. Kodeks handlowy przewiduje pewne ograniczenia.
- Akcje uprzywilejowane co do podziału majątku. Akcje takie korzystają z pierwszeństwa spłaty kapitału, np. w przypadku likwidacji spółki. Spłata takich akcjonariuszy nie może nastąpić przed spłatą innych wierzycieli, ale może nastąpić przed spłatą innych akcjonariuszy.
RYZYKO ZWIĄZANE Z POSIADANIEM AKCJI
Bycie akcjonariuszem to nie tylko prawa i korzyści finansowe, to także ryzyko związane z posiadaniem akcji. Jeśli spółka dobrze prosperuje, korzyści dla jej akcjonariuszy są oczywiste: wzrost wartości posiadanych akcji oraz bezpośredni udział w zysku, czyli otrzymanie dywidendy. Jednak w wolnorynkowej gospodarce, opartej na działaniu w warunkach konkurencji, możliwe są także zupełnie inne scenariusze - trudności ze sprzedażą produktów, brak zysków, a nawet upadłość spółki. Mając świadomość szans nieograniczonego wzrostu akcji dobrze prosperującej spółki, nie można zapominać o możliwości spadku ich wartości rynkowej, a w skrajnych przypadkach całkowitej utraty wartości. Akcjonariusze mogą stracić jedynie to co zainwestowali, gdyż odpowiedzialność za zobowiązania jest w spółce akcyjnej ograniczona tylko do wysokości wpłaconego kapitału.
PRAWA AKCJONARIUSZY
1. Prawo do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu
Walne zgromadzenie jest najwyższym organem władzy w spółce akcyjnej. Prawo głosu, daje możliwość wpływania na najważniejsze decyzje spółki dotyczące kierunków jej rozwoju, wyboru władz, sposobu zagospodarowania wypracowanego zysku itp. Waga tego głosu zależy od ilości posiadanych akcji - są inwestorzy, zwłaszcza instytucjonalni, którzy mając kilkadziesiąt procent akcji mają głos decydujący w rozstrzyganiu losów spółki, są też drobni inwestorzy indywidualni, których wpływ na decyzje walnego zgromadzenia jest raczej symboliczny. Może się jednak zdarzyć, że duża liczba drobnych akcjonariuszy może przesądzić o podjęciu określonych decyzji na walnym zgromadzeniu.
2. Prawo do udziału w zyskach (dywidendy)
Jest to najważniejsze prawo majątkowe akcjonariusza, wynikające z naturalnej potrzeby osiągnięcia korzyści z zainwestowania pieniędzy w akcje przedsiębiorstwa. Wysokość dywidendy przypadającej na każdą akcją zależy od wielkości wypracowanego zysku i od tego, jaką jego część walne zgromadzenie akcjonariuszy przeznaczy na dywidendę. Wypłata dywidendy nie jest wcale czymś oczywistym i powszechnie stosowanym. Zysk wypracowany przez spółkę, będąc najtańszym źródłem kapitału, pozostawiony w spółce może się przyczyniać do jej dynamicznego rozwoju w przyszłości. Ponieważ jednak dywidenda może być istotną zachętą do nabywania akcji, wiele spółek decyduje się ją wypłacać.
3. Prawo poboru nowych akcji
Prawo to ma zastosowanie w przypadku nowej emisji akcji przez spółkę. Oznacza ono przywilej pierwszeństwa przy zakupie nowych akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy. Prawo to jest o tyle istotne, że w przypadku objęcia takiej emisji przez nowy krąg akcjonariuszy nastąpiłoby tzw. rozwodnienie kapitału, czyli procentowe zmniejszenie udziału dotychczasowych akcjonariuszy w stosunku do całkowitej sumy kapitału akcyjnego. Korzystając z prawa poboru mają oni możliwość zachowania dotychczasowego stanu posiadania w spółce akcyjnej. Ważną cechą prawa poboru jest to, że może ono być przedmiotem obrotu jako samodzielny papier wartościowy. Oznacza to, że dotychczasowi posiadacze starych akcji mogą zrezygnować z prawa objęcia nowych akcji sprzedając to prawo na giełdzie. Jednocześnie ci, którzy chcieliby nabyć akcje nowej emisji spółki, a przedtem nie byli jej akcjonariuszami, kupując prawa poboru mają taką możliwość. Wartość tego prawa można dość precyzyjnie oszacować korzystając z odpowiedniego wzoru.